Chronisch recidiverende urineweginfecties
PhageR-UTI: Onderzoek naar bacteriofaag therapie bij patiënten met recidiverende urineweginfecties door een antibioticaresistente bacterie
Een bacteriofaag (‘phage’ in het Engels) is een virus dat een bacterie kan infecteren en doden. Recidiverende urineweginfecties (‘R-UTI' in het Engels) komen vaak voor en zijn een reden om antibiotica te gebruiken. Als antibiotica niet meer werken, door bijvoorbeeld resistentie van de bacterie, zou therapie met bacteriofagen een optie kunnen zijn. Of dit werkt, onderzoeken wij in de PhageR-UTI studie.
Start en looptijd onderzoek uitklapper, klik om te openen
Het onderzoek start 1 juni 2026 en loopt tot 31 mei 2032. Naar verwachting kunnen de eerste patiënten vanaf begin 2027 geïncludeerd worden.
Achtergrondinformatie uitklapper, klik om te openen
Urineweginfecties komen vaak voor en kunnen behandeld worden met antibiotica. Echter, wanneer patiënten regelmatig een infectie hebben en hierdoor veel antibiotica gebruiken, kunnen de bacteriën die de infectie veroorzaken ongevoelig worden voor de meest gebruikte antibiotica. Een patiënt moet dan voor de antibiotische behandeling worden opgenomen in het ziekenhuis omdat antibiotica-pillen of -drankjes niet meer werken. Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën kunnen doden, zij zijn onschadelijk voor het menselijk lichaam en daarom een interessant alternatief voor antibiotica. Er is echter nog onvoldoende bewijs dat bacteriofaagtherapie werkt voor de behandeling van urineweginfecties.
In deze studie willen we aantonen of gepersonaliseerde faagtherapie effectief is in de behandeling van urineweginfecties en het voorkomen van recidieven bij patiënten met steeds terugkerende infecties waarvoor geen orale antibiotica beschikbaar zijn. Patiënten zullen gedurende 7 dagen behandeld worden met bacteriofagen in hun blaas (via een katheter). Na 10 dagen kijken we of de infectie verdwenen is. Ook kijken we of de infectie minder vaak terugkeert. Daarnaast kijken we naar lange termijneffecten en het effect op de zorgkosten.
We verwachten 150 patiënten te includeren in de studie. De helft van deze patiënten zal behandeling met bacteriofagen krijgen, de andere helft zal controlegroep zijn en behandeld worden met een placebo.
Wat is het doel van het PhageR-UTI onderzoek uitklapper, klik om te openen
Als we kunnen aantonen dat faagtherapie effectief is, kunnen we een heel nieuwe vorm van therapie aanbieden waarmee we ziekenhuisopname of het terugkeren van de infectie kunnen voorkomen. Dit kan ook leiden tot minder gebruik van antibiotica en daardoor minder antibioticaresistentie.
Wie kan deelnemen aan het PhageR-UTI onderzoek? uitklapper, klik om te openen
Patiënten die last hebben van terugkerende urineweginfecties (3 of meer per jaar) met steeds dezelfde bacterie, die resistent is tegen de meest gebruikte antibiotica, kunnen meedoen aan de studie. Een uitgebreid overzicht van de inclusiecriteria volgt in een later stadium. Wil je op de hoogte gehouden worden van de startdatum van de studie en hoe je mee kunt doen, meld je dan nu aan voor de nieuwsbrief.
Wat houdt deelname aan het PhageR-UTI onderzoek in? uitklapper, klik om te openen
150 patiënten met recidiverende urineweginfectie zullen worden geïncludeerd in de studie. De helft krijgt tweemaal daags gedurende 7 dagen via een katheter specifiek geselecteerde bacteriofagen toegediend rechtstreeks in de blaas. De andere helft is de controlegroep en wordt behandeld met fysiologische zout (placebo). Een loting zal bepalen in welke groep een patiënt terecht komt (randomisatie). De uitkomst van de loting wordt pas na de studie bekend gemaakt (blindering van de studie). Na 7 dagen blaasspoelingen kijken we naar het effect op het aantal bacteriën in de urine en of er een verlichting is van de klachten. Daarnaast zullen we de patiënten langer vervolgen om te beoordelen of er een effect is op het terugkeren van de infectie.
Wie zijn de onderzoekers? uitklapper, klik om te openen
Het onderzoeksteam bestaat uit:
- Dr. Marjolein Hensgens, Internist-infectioloog / epidemioloog
- Dr. Pieter Jan Haas, Arts microbioloog
- Prof. Dr. Laetitia de Kort, Uroloog
- Dr. Jan Dekker, ziekenhuisapotheker
Daarnaast zijn Dr. Henri van Werkhoven (epidemioloog), Dr. Renske ten Ham (gezondheidseconoom), Dr. Kim Romijnders (implementatie specialist), Drs. Annemarie Verschoor (specieel analist in het laboratorium) en Prof Annelies Verbon (internist-infectioloog) betrokken.
Geïnteresseerd in deelname? uitklapper, klik om te openen
Om op de hoogte te blijven van de voortgang van het onderzoek, kunt u zich inschrijven voor de nieuwsbrief. Dit doet u door uw e-mailadres hieronder achter te laten zodat u de nieuwsbrief ontvangt. Via deze nieuwsbrief zal gecommuniceerd worden over de startdatum van het onderzoek en hoe patiënten verwezen kunnen worden voor deelname. Vul hieronder uw email adres is om aan te melden voor de nieuwsbrief:
Q&A over onderzoek naar bacteriofagen uitklapper, klik om te openen
Ik heb een multiresistente bacterie, kan ik nu (of binnenkort) faagtherapie krijgen in het UMC Utrecht?
Nee, we bieden deze therapie nu niet aan. We gaan onderzoek doen naar op maat gemaakte therapie met bacteriofagen voor de behandeling van urineweginfecties. Dat onderzoek zal meerdere jaren duren. We hopen dat het een behandeling oplevert die we op termijn kunnen gaan aanbieden, maar we kunnen niet zeggen of dit lukt, en wanneer.
Hoe gaan jullie het geld (4 miljoen euro) besteden?
Een belangrijk deel gaat naar het opzetten van de productie van bacteriofagen. Het is essentieel dat we deze zelf kunnen gaan maken, op een veilige en verantwoorde manier. Daarnaast zal het geld besteed worden aan het onderzoek naar de op maat gemaakte therapie, dat we zullen uitvoeren onder 150 patiënten.
Ik heb een multiresistente bacterie, kom ik in aanmerking voor het onderzoek?
Het onderzoek zal worden uitgevoerd onder 150 mensen die kampen met een terugkerende urineweginfectie door een hardnekkige bacterie. Zodra de precieze criteria voor inclusie in het onderzoek bekend zijn, kunnen patiënten door hun eigen behandelaar (bijvoorbeeld een uroloog of internist) worden verwezen naar het UMC Utrecht. Wij maken in een later stadium bekend wat de precieze criteria zijn en wanneer de verwijzing kan plaatsvinden.
Waarom doen jullie alleen onderzoek onder mensen met een urineweginfectie? Kunnen jullie niet verschillende ziektebeelden meenemen in het onderzoek?
We focussen we nu op 1 ziektebeeld dat veroorzaakt kan worden door meerdere verschillende bacteriën. Omdat we voor al deze verschillende bacteriën een op maat gemaakte bacteriofaag moeten hebben, is het onderzoek nu al heel complex. Meerdere ziektebeelden meenemen in het onderzoek, zou dit veel te ingewikkeld maken. Een ander voordeel van 1 ziektebeeld is, dat we hiermee hopen om eindelijk een duidelijk antwoord te kunnen geven of bacteriofagen wel of niet werken voor deze ziekte.
Wanneer gaan jullie beginnen aan het onderzoek? Kan ik mij aanmelden? Hoe kiezen jullie de patiënten die mogen meedoen?
Wij verwachten dat het onderzoek in 2026 zal starten. Op dit moment zijn we de precieze criteria voor inclusie in het onderzoek aan het samenstellen. Zodra deze criteria bekend zijn, kunnen patiënten door hun eigen behandelaar (bijvoorbeeld een uroloog of internist) worden verwezen naar het UMC Utrecht voor de studie. Wij maken in een later stadium bekend wat de precieze criteria zijn en wanneer en hoe de verwijzing precies kan plaatsvinden.
(vraag van een behandelend arts) Ik heb een patiënt die op geen enkele andere manier meer te behandelen is. Kan ik hem of haar bij jullie aanmelden voor een faagtherapie?
Nee, we bieden deze therapie niet aan, maar wij gaan een onderzoek naar op maat gemaakte therapie opstarten. Collega-artsen kunnen bij complexe infecties intercollegiaal advies vragen volgens de normale route.
Ik heb zelf fagen ontvangen of opgehaald uit Frankrijk, België, Georgië of een ander land. Kunnen jullie de behandeling voor mij uitvoeren?
Nee dat is niet mogelijk. Fagen zijn een medicijn en artsen mogen geen behandeling geven met medicijnen waarvan ze de kwaliteit niet kennen. Bij het toedienen van een faagtherapie willen we heel zeker weten dat de fagen op de juiste wijze en met de juiste voorzorgsmaatregelen zijn gemaakt zodat we die veilig kunnen toedienen. Dat kunnen we niet garanderen met de fagen die door de patiënt zelf zijn geregeld.
Behandelingen met bacteriofagen zijn al een eeuw oud, waarom is er nou nog meer onderzoek nodig?
Hoewel de bacteriofaag al een eeuw geleden werd ontdekt als mogelijk medicijn, is er nog maar heel weinig onderzoek gedaan naar op maat gemaakt faagtherapieën. Zo weten we nog maar heel weinig over de nadelen en risico’s van faagtherapie. Om op brede schaal een dergelijke therapie aan te kunnen bieden, moeten we weten of het veilig is, weten hoe je de therapie veilig en goed produceert, en weten of het ook voldoende helpt. Er komen de laatste tijd steeds meer resultaten van studies die laten zien dat bacteriofagen veilig gegeven kunnen worden. Voor het aantonen van de werkzaamheid en welke patiënten baat hebben bij een behandeling met bacteriofagen is meer onderzoek nodig met veel grotere aantallen patiënten dan tot nu toe is gedaan.
Deze pagina is het laatst bewerkt op
16 December 2025