Laten we als wetenschappers geen betweters zijn

Tijdens de Utrecht Science Week bedenken wetenschappers en stadsgenoten samen oplossingen voor vraagstukken over een duurzaam en gezond leven. Want wat is wetenschap waard als de burger daar niet bij betrokken is? We vroegen het aan Arno Hoes, decaan van de faculteit Geneeskunde en vice-voorzitter raad van bestuur van het UMC Utrecht. 

Een directe lijn met de wetenschap heeft Arno Hoes als decaan van de faculteit Geneeskunde en vice-voorzitter raad van bestuur van het UMC Utrecht als geen ander. Elke werkdag ontmoet hij studenten, artsen en onderzoekers in het ziekenhuis, die werken aan de gezondheid van mensen en de zorg van morgen. En zo duurzaam mogelijk. Namens het UMC Utrecht neemt hij deel aan de openingsactiviteit van de Utrecht Science Week, die duurt tot en met vrijdag 7 oktober 2022 en die met een afwisselend programma bedoeld is om ieders creativiteit te prikkelen. Hoe dat precies werkt, en waarom dit zo belangrijk is vertelt Arno aan de hand van drie vragen.  

Waarom is wetenschap zo belangrijk voor een gezond en duurzaam leven?

“Voor mij is het antwoord heel helder: gaan voor een duurzame en gezonde toekomst betekent dat je interventies moet toepassen. En daar heb je kennis voor nodig, daar is de wetenschap voor. Wetenschappers kunnen aantonen hoe de toestand is, door basaal onderzoek inzichten verkrijgen hoe we die kunnen begrijpen, mee vaststellen wat de uitdagingen zijn en vervolgens komen met mogelijke oplossingen en deze wetenschappelijk evalueren. Neem bijvoorbeeld ons succesvolle onderzoek bij mensen met ernstige nierproblemen. Het laboratoriumonderzoek dat daarbij wordt gedaan is heel belangrijk, net als het klinische onderzoek en de behandeling van deze nierpatiënten zal de gezondheid van mensen verbeteren, maar we gebruiken daarbij ook heel veel materiaal, wat helaas ook een berg afval oplevert. Wetenschappers kijken dan welke interventies het meeste effect hebben om ervoor te zorgen dat dit afval vermindert en niet in ons milieu terecht komt. Bij zulke interventies werken onze wetenschappers samen met allerlei andere wetenschappers en kennisinstellingen, maar ook met bedrijven. Op het Utrecht Science Park zie je deze mooie mix van kennisinstituten, onderwijsinstellingen en bedrijven die samen kennis genereren, onderwijzen, producten ontwikkelen die hier en elders kunnen worden toegepast, bijvoorbeeld in de zorg. Hier zit heel veel dicht bij elkaar.”

Maar zitten de mensen wel op die wetenschap te wachten? Wat hebben zij er aan? 

“Soms bedenken we interventies die niet werken of waar mensen niet op zitten te wachten. Wat heb je aan een nieuw vaccin tegen corona, als de burger er geen vertrouwen in heeft? Dan gaat zoiets natuurlijk nooit werken. We moeten als wetenschappers goed uitleggen, en niet alleen aan elkaar, hoe en waarom iets werkt. Een groot gevaar van de wetenschap is dat we dingen ontwikkelen zonder de burger erbij te betrekken, omdat we als zorgprofessionals en wetenschappers menen te weten waar de mensheid behoefte aan heeft. Daar slaan we nogal eens de plank mis. Die verbinding leggen van de wetenschap met de samenleving doen we steeds meer hier op het Science Park, met de mensen in de stad en in de regio: we gaan vaker naar de mensen toe en we nodigen ze hier uit op de campus. Dat is ook precies wat de Utrecht Science Week doet. Door te verbinden kunnen we samen oplossingen bedenken. Pas dan gaat het werken.”

Naar welk programmaonderdeel kijk jij het meeste uit?

“Er is heel veel. Tijdens het Weekend van de Wetenschap openen we onze deuren op het Utrecht Science Park, en tijdens de themadag Gezond Leven gaan we met heel veel wetenschappers en niet-wetenschappers in gesprek over hoe we gezonder kunnen leven. Maar we komen natuurlijk ook naar de stad. Het Betweter festival in TivoliVredenburg vind ik fantastisch. Om die mooie zalen en omdat het een plek is waar Utrecht binnen komt en waar je wetenschap in de stad brengt. Met muziek, spannende  verhalen, films, want wetenschap is niet saai, maar we kunnen het soms wel heel saai brengen. We blijven niet in die ‘hoge wetenschappelijke toren’, zo hoog is die trouwens niet, komen naar buiten en vertellen ons boeiende verhaal. Best ingewikkeld in deze tijd waar wetenschappers publiek belaagd worden, denk aan Jaap van Dissel, maar ook aan Utrechtse collega’s in deze coronatijd. Een triviale reden dat ik fan ben van het Betweter Festival is de mooie naamgeving. Ik herinner me nog een mooie verhaal van een student die een Engelstalig college, met bijna alleen maar Nederlandse studenten in de zaal, volgde van een Nederlandse docent die niet zo goed Engels sprak. Toen hij de zoveelste moeilijke vraag van een beter Engels sprekende Nederlandse student kreeg, zei de docent ‘you are such a bedwetter’. Bedplasser in het Nederlands, maar hij bedoelde natuurlijk betweter. Elke keer als ik de naam ‘Betweterfestival’ hoor, moet ik daaraan denken. Laten we als wetenschappers vooral geen betweters zijn.”